İLHANLI SARAYI'NDA MEZHEPLERİN MÜCADELESİ
Bertold Spuler, Die Mongolen in Iran isimli kitabında şunları yazmaktadır: “Sultan Olcaytu’nun faaliyetinin Şia’nın İran’da yayılmasını ne kadar mümkün kıldığını bilmiyoruz”. Bu kısa makalenin amacı bu ifadeyi değerlendirmektir. İlhanlı hükümdarlarının İslam mezheplerinden herhangi birini kabul etmesi, saraydaki rakip grupların mücadelesinden kaynaklanmıştır. Olcaytu, Hanefiliğe mensup Sünniler arasında büyümüştür. Ancak tahta çıktığı zaman Şafi ve Şii vezirleri olmuştur. Bu durum, İlhanlı sarayında Hanefi, Şafi ve Şii mezhepleri arasında büyük bir rekabete yol açmıştır. Ebu’l-Kȃsim-i Kȃşȃnî tarafından anlatıldığı üzere Vezîr Saʻdu’d-dîn-i Savecî’nin yardımcısı Şii Tȃcu’d-dîn-i Ȃvecî, sonuçta başarılı olmuştur ve Olcaytu, Şiiliği kabul etmiştir. Bu durum Cuma namazlarındaki duaların ve sikkeler üzerindeki ibarelerin de değişmesiyle sonuçlanmıştır. Ancak İran’ın Sünni bölgelerinde yaşayan halk daha Olcaytu hayattayken bu değişikliklere karşı direnmiştir. Saʻdu’d-dîn ve Tȃcu’d-dîn’in idam edilmesinden sonra, İlhanlıların Şia’ya olan ilgisinin azaldığına ve Olcaytu’nun mezhep değişikliğinden pişmanlık duymaya başladığına dair deliller bulunmaktadır. İran’da Şia, Olcaytu’nun ölümünden sonra düşüşe geçmiştir.
Anahtar Kelimeler: İlhanlılar, Olcaytu Han, Reşîdu’d-dîn Fazlullȃh, Saʻdu’d-dîn-i Sȃvecî, Tȃcu’d-dîn ʻAlî-şȃh
Ayrıntılar
Kaynakça
- ʻAbdî Beg-i Şîrȃzî. (2019). Safevîler. Tekmiletü’l-ahbȃr, başlangıçtan 1571’e kadar Safevîlerin tarihi (Ş. Deniz ve H. Asadi, Çev.). Bilge Kültür Sanat. [Google Scholar]
- İbn Battûta. (2000). Rihletu İbn Battûta: Tuhfetu’n-nuzzȃr fî garȃ’ibi’l-emsȃr ve ʻacȃ’ibl-esfȃr, tahk. Muhammed ʻAbdu’l-menaʻim el-ʻUryȃn - Mustafȃ el-Kassȃs, I, Dȃru İhyȃi’l-ʻUlûm, Beyrut 1407/1987. (A. S. Aykut, Çev.). İbn Battûta Seyahatnâmesi I içinde. Yapı Kredi Yayınları. [Google Scholar]
- Muhammed Bȃkir-i Hȃnsȃrî. (t.y.). Ravzȃtu’l-cennȃt, I-VIII, Tahran - Kum 1390-1392/2011-2013. [Google Scholar]
- Spuler, B. (1985). Die Mongolen in Iran: politik, verwaltung und kultur der ilchanzeit 1220-1350. Akademie-Verlag. [Google Scholar]
Bu makaleye nasıl atıf yapılır?
- Özgüdenli, O. G. (Çev.). (2022). İlhanlı Sarayı’nda mezheplerin mücadelesi. Türkiye İran Araştırmaları Dergisi, 1(2), 128-133.
2022-2
Yıl: 2022 / Sayı: 2
30/07/2022
