NÜKLEER ANLAŞMA BAĞLAMINDA İRAN-ABD İLİŞKİLERİNDE FIRSAT VE KRİZLER: 2013-2018 DÖNEMİNE YENİDEN BAKIŞ

Özet (Öz)

NÜKLEER ANLAŞMA BAĞLAMINDA İRAN-ABD İLİŞKİLERİNDE FIRSAT VE KRİZLER: 2013-2018 DÖNEMİNE YENİDEN BAKIŞ

Bu makalenin amacı, Nükleer Anlaşma olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nı (KOEP) İran-ABD ilişkilerine sunduğu fırsatları ve KOEP’e rağmen derinleşen krizleri, Hasan Ruhani’nin cumhurbaşkanı seçildiği ve uzlaşıyla sonuçlanan nükleer müzakerelerin yeniden başladığı 2013 yılından ABD Başkanı Trump’ın Nükleer Anlaşma’dan çekildiği 2018’e dek geçen süre içinde analiz etmektir. Makale geriye dönük bir tahlille 2015’te KOEP’i mümkün kılan iç ve dış faktörleri bir arada tartıştıktan sonra, Nükleer Anlaşma’nın Tahran ve Washington’da yarattığı beklentileri ve bu beklentilerin neden gerçekleşemediğini ağırlıklı olarak İran’ın perspektifinden incelemektedir. Bu bağlamda İran siyasetinde ABD ile ilişkilere yönelik ümitli ve kuşkucu yaklaşımlar olarak nitelendirilen iki karşıt tutum arasındaki gerilime odaklanan çalışma, tarihî husumetin yanı sıra ABD’nin Obama ve Trump dönemlerindeki politikalarının da İran’da siyasi dengeleri nasıl şekillendirdiğini süreç ve söylem analizi yöntemiyle tahlil etmektedir. Makale, KOEP’ten ilişkilerdeki derin ve çok katmanlı krizleri çözmesini beklemenin gerçekçi olmadığını, dahası söz konusu anlaşmanın kapsamı itibarıyla böyle bir amaç taşımadığını tespit etmesine rağmen hem İran’ın hem de ABD’nin Anlaşma’dan daha fazlasını beklediğini saptamıştır. Bütün zorluklara karşın 2013-2017 arasında KOEP vesilesiyle yaşanan nispeten umutlu süreç, Trump Dönemi’nde yerini hızla ilişkilerin geleneksel unsuru olan kriz ve restleşmeye bırakmış, ikili ve bölgesel krizler Nükleer Anlaşma’nın geleceğini tehlikeye atmıştır. Bu süreç içinde 2015’te KOEP’i mümkün kılan iç ve dış dinamikler değişirken, tahlil edilen dönemin tecrübesi 2021’de başlayan Viyana Müzakereleri’ndeki zorluklarda ve İran’ın taleplerinde belirleyici olmuştur.

Anahtar Kelimeler: İran Dış Politikası, İran-ABD İlişkileri, Nükleer Anlaşma, Ruhani Dönemi, Yapıcı Angajman Politikası

Ayrıntılar

Makale Dili Türkçe
Makale Türü Araştırma Makalesi
Makale Alanı Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi
Yayınlandığı Sayı 2. Sayı
Sayfa 56-75

Kaynakça

Bu makaleye nasıl atıf yapılır?