İbrahim Çakır

SIRÂTIMÜSTAKÎM MECMUASI’NDAKİ İRAN’A İLİŞKİN YAZILARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

İbrahim Çakır, Araştırma Makalesi

Meşrutiyet’ten sonra İstanbul’da çıkarılan önemli yayın organlarından biri olan Sırâtımüstakîm Mecmuası’nda pek çok yerli ve yabancı yazar, farklı konular üzerinde yazılar kaleme almıştır. Bu konulardan biri de İslam dünyasının önemli coğrafyalarından biri olan İran hakkında yapılan yayınlardır. Bu makalede, Sırâtımüstakîm Mecmuası’nda yer alan İran ve İranlıların, Osmanlı aydınlarının nazarındaki yeri incelenmiştir. Mecmuada İran tarihine dair yapılan yayınların çoğunluğu Ahmed Ağaoğlu tarafından kaleme alınmıştır. Bu yayınlarda İran’ın en eski devirlerinden İran Meşrutiyeti’ne kadar olan kısımlar bazen ayrıntılı, bazen yüzeysel olarak ele alınmıştır. Öyle ki İran’ın eski devirleri hakkında ayrıntılı bilgilere yer verilirken, uzun bir müddet İran’da etkili hanedanlar olan Safeviler, Afşarlar ve Zendler hakkında neredeyse hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Yayınların yapıldığı döneme yakın bir tarihte yaşanan 1906 İran Meşrutiyeti ve sonrasında meydana gelen olaylar ise Mehmed Ragıb, Midhat Cemal ve Hasan Naci gibi yazarlarca kaleme alınmıştır. 1907’de İngiltere ile Rusya arasında yapılan bir anlaşmayla İran nüfuz bölgelerine ayrılmıştır. Ülkenin güneyi İngiltere’ye, kuzeyi ise Rusya’ya bırakılmıştır. Taksim anlaşmasından sonra Rusların İran’a girmesi ve Şah’ın da meşrutiyet aleyhine bazı hareketlerde bulunması üzerine ülkede yaşanan olaylar Osmanlı basınında, dolayısıyla Sırâtımütakîm’de yer bulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Ahmed Ağaoğlu, İngiliz-Rus Anlaşması, Kaçar Hanedanı, Meşrutiyet, Sırâtımüstakîm

Sayfa: 1-28